دياردا چاڤليكرنى ل روژهه لاتا نافين

چاڤلێکرن وەك دیاردەیەكا بەربەلاڤ دهێتە ڤەکولین د کومەڵناسی و دەروونناسیێ دا. ئەڤ دیاردە ب گشتی ل ڕوژهەلاتا ناڤین و ب تایبەت ل وەلاتێ مە ب پێشکەفتنا تەکنەلۆژیا و ساناهی بدەست ڤە ئینانا ئالاڤێن وێ بەرەڤ دیاردەیەکا ڕوژانە و بەربەڵاڤ دچیت. بو زانینا ڤێ دیاردێ و چەوانیا بەرێ خوەدانێ مە بوچونا ڤەکولەرەکێ جڤاکی و قوتابیەکێ وەرگرت وەرگرت:
ڤەکولەرێ جڤاکی عبدالجبار عبدالرحمن دەربارەی چاڤلێکرنێ د ناڤ جڤاکی دا و ئەگەرێن وێ ب ڤی شێوەیی ڕونکرنێ ددت:

چاڤلێکرن دیاردەکا شارستانی یا ساخلە مە مرۆڤ برێکا چاڤلێکرنێ پێش دکە ڤیت , دەمی گهورینێن جڤاکی رویدەن وەک زانایێ جڤاکی یێ ئیراقی دكتور على الوردي دبێژت نە موخلە ک دەستی مە دایە بتنی بھێلن دیاردێن شرین بین ودیاردێن تە حل نە ھین . دەمی جڤاک دھێت گھورین باشی وخرابی دگەل ھیک دھێن نموونە خە لکی مە ھە یە پاقژییێ رادگرت وھەیە دیاردین نە جوان وچاڤلێکرنیین خراب دەڤ ھە نە, ڤیجا چ سنێلە بیت ھندەک رەفتارێن خراب بکە ت یان مە زن بیت دکانە کی ڤە کە ت چاڤ ل جیرانی خوە بکە ت و چ ژ کاری دکانی نزانت ودوماھیک زیانین ئابوری ڤێ کەڤن.
وە ک مە گوتی چاڤلێکرن دیاردەکا ساخلەمە بلا ئەم بھێلن گە نجێن مە چاڤلیکرن ھەبیت بەلی ئەڤ چاڤلێکرن یا ئەرینی بیت و لدویڤ حە ز وشیانیین وی گە نجی بن, دبیت ھندەک جارا ئەڤ حەزە نە لدویڤ دلی بابی بیت, دیاردە ب گشتی ئەم دشێن بکە ین سی جور ئیک دیاردین باش وئەنجامێن باش ھەنە دیاردین بێ مفا بەلێ زیان نینە یان زیانەک کیم ھە یە ودیاردین دبن گە ف ل سەر کومەلگەھی وجڤاکی وخێزانی و کە سی دڤێت ژ ڤی جوری ھشیار بن نموونە وەک چاڤلیکرن بگە ھیت گروپەکی تیرورستی یان ھندەک کارێن گونە ھکاری ئەنجامدەت...
رولی رەوشەنبیرا وتە خا بژارە ئەوە بەرێ گە نجان بدەن دیاردین ساخلەم دناڤ جڤاکی دا وەک رێزگرتن ل دەمی,پلانێن کاری ھەبن, ژیانا خوە دا کارێن باش ئەنجام دەت وەک مە گوتی ئەگەر چ کارا نە کە ت وەرزشی بکە ت شیانینن خوە یت میشکی ولە شی بێشبیخت , خوە فیری ھندەک پروگرامین نوی بکەت وخوە فیری زمانەکی نوی بکە ت تایبەت زمانینن جیرانیین مە یان زمانیین جیھانی. ھە روەسا رولی رەوشەنبیرا  دیارکرنا ئاستی جڤاکین جیھانی ونوکە د چ قوناغدا دەرباز دبن, ھە روەسا ھشیارکرنا جڤاکی یە.
قوتابی لاڤین حسێن بوچونا خوە دەربارەی چاڤلێکرنێ دیار دکت ب ڤی ڕەنکی:
چاڤلێکرن دیاردەکا بەربەلاڤە نە بتنێ د ناڤ مللەتێ مە دا بەلکی ل سەر ئاستێ ڕوژهەلاتا ناڤین ژی. ئەڤ دیاردە بەرەڤ دیاردەیەکا ڕوژانە دچت، ل ڤێرێ دێ بەحس ژ مللەتێ مە کم هەر تشتەکێ بهێت گوتن یان دیتن دێ ناڤ کن ب مودێل بێی کو هزر ل هندێ بکن ئەو تشتە چیە یان چەوانە دێ بجھ ئینن . بو نموونە دێ مارکەك نوی یا تەلەفونێ هێت بەرهەم ئینان مللەتێ مە دێ بت ئێکەم مللەت ڤێ مارکێ بکڕن و دێ بت مودێل بو ترومبێل و جل و بەرگا ژی هەمان تشت.

دشێم بێژم چاڤلێکرن مێشکێ خەلکێ یێ شیشتی و کاریگەریەکا خراب لسەر مە کریە ل ڤی دەمی ئەگەر تە نڕومبێل یان خانی تە نەبت و جلکێن تە ژ مارکێن ناڤ و دەنگ نەبت وەسا تە پێناسە دکن ب کەسەك پاشکەفتی. بێی کو بزانن ئەڤ تشتە لگەل جڤاکی دگونجت یان نە. د هەمان دەم دا ئەگەر چاڤلێکرن بو دیاردێن باش بت دبت ئەگەرێ پێشکەفتنێ ، ب خواندنێ ئاڤاکرنا ملللەتی پێگەهاندنا تەخا گەنجان و دابینکرنا تەکنەلۆژیایێ. یا پێتڤی لسەر رێکخراوێن مەدەنی و سوشیال میدیایێ و ڕاگەهاندنێ خولێن ڕەوشەنبیری بهێنە ڤەکرن و پێشکێشکرن دا کو مێشکێ خەلکێ پاقژ ببت و دویر بت ژ ڕەفتارێن خراب. ب تایبەت تەخا گەنجان چونکی مللەت و وەلات دهێتە ئاڤاکرن ب دەستێ گەنجان.


ئاماده‌كردنی :شه‌یما مسته‌فا