رێژەیا بەشداریا ئافرەتێ د دەنگدانێ دا کێم دبیت سال بۆ سال
هەلبژارتن و
دەنگدان مافى هەر تاکە کەسەکى یە کو ئازادانە دەنگێ خوبدەت و کاندیت خودیارکەت ئایە
رێژەیا ئافرەتێ دهەلبژارتنا داچەندە دچاڤ سالێت دەربازبووى دا ئەرێ کارتێکرنا جڤاکى
ودابونەریت جڤاکى وسیاسى لێ کریە دڤى بوارى دا رێڤەبەرێ ئوفیسا دەنگدانێ (خالد
عباس عمر) دبێژت:"خالد عباس عمر" رێڤەبەرێ ئوفیسا دهۆکێ یاهەلبژارتنن عیراقێ
دڤى بوارى دا دبێژیت ، ریژا بشکداریا ئافرەتێ جودانینە ، هەمى پێکڤە یە ، چونکى مە
ئامارا دەنگدەرێن ئافرەت نینە، لێ دیڤ ئامارێن وەزارەتا پلاندانانێ یا عیراقێ رێژەیا
ئافرەتى َ 51% تا 54% یە ژ ئاکنجیێن عیراقێ ،سالا 2018رێژەیا دەنگدانا گشتى نێزیکى
65%بوو ل دهۆک، هەر هەلبژارتنێ رێژە یا بشکداریا گشتى کێم دبیت ،بو نموونە سالا
2005 تا 86% بوو لێ ڤان سالێن دوماهیێ کێم بوویە ، رێکخراو هەنە لێ رولێ وان بو
پشتەڤانیکرنا ئافرەتێ وەکى پێویست نینە، رەنگە سەدەم ئەوە کو پشتەڤانیکرنا پروژێن
ئافرەتان کێمە، هەر ژ ل سالا1991 ئافرەتێ مافێ دەنگدانێ هەیە، نوکە ل دویڤ یاسایا
هەلبژارتنا رێژەیا کوتا ئافرەتان 25% یە، لێ ل کوردستانێ باشترە 30%.
"هەیفا دوسکى" دبێژیت: گەلەک یا گرنگە بەحسا
رولێ ئافرەتێ بکەین د دەنگدانێ دا چونکى ئافرەت کەسا ئێکێ دهێت دناڤ جڤاکى دا ژبەر
پشتگیریا ئافرەتێ زەلام ژى دشێت بەژداریێ بکەت ئانکو ئەم دشێین بێژین تەمامکەرا زەلامى
یە د هە ر کاودانەکى دا نەخاسمە دهەلبژارتن و پروسا سیاسى دا بەروڤاژى بەشداریا ژنێ
د هەلبژارتنان دا وەکو پێدڤى نینە بەلکو رێژاوێ یا کێمە هزردکەت دەنگى بدەت یان نە
دى چ پروسە ب سەرکەڤیت ئەڤە پتریا ئاڤرەتان ڤێ هزرێ دکەن بەلکو هزرناکەن ب دەنگێ
ئافرەتێ حوکومرانیا وەلاتى بکەڤیتە د گورانکاریێن مەزن دا هەتا دشێت سیستەما ب شێوەکێ
سەردەمانە بکەڤنە د ئالوگوریاندا .
دەسپێکا سالێن
نوتان دەمێ ب گەرم و گوریێ ئافرەت بەشدار بۆ دەنگێ وێ سیاسەت د هەژاند چونگى ب حەز
و هیڤیەکا مەزن ب گەرمەکا مەزن قەستا دەنگدانێ دکردەمێ دەنگێ خوژى دا هەست ب ئارامیا
وژدانا خودکر بەرامبەر ئاخ و وەلاتى، بەلێ دڤان سالاندا بەشداریا ئافرەتێ هند یا نەوعى
نینە ئانکو پێتڤى نینە روژێ بو روژێ ئە و یا دلسار دبیت و وەکو ئاست بەشدار نابیت
و ئەڤ چەندە دێ بیتە ئەگەرێ باب سالاریا تەمام دناڤ جڤاکى و دەستهەلاتێ دا .
ئەزنابینم کو
پشتەڤانیا مە راستەوخو بیت بەلکو پتر ئەڤ کەسێن ڤان رێکخراوان دبن هندەک پەرێن عەشائیرى
ڤەنە و ل دەمێ دبنە هەلبژارتن ژى ئەو بو بەرژەوەندیا رەگەزێ مێ ناکەن بەلکو کى بەرربژێرە
ئەو پشتەڤانیێ ل وان دکەن واتە لگورەیى سیستەمى سیستەمێ هەلبژارتن و مافێ ئافرەتێ
کارناکەن ئەڤ چەندە ژى شانسو هیڤیێن ئافرەتێ دئێخنە دناڤ کەلتورەکى نەئارامدا هەتا
وى رادەیى کو ئافرەت شکەستنێن مەزن بینیت دناڤ هەلبژارتنان دا بو نموونە ژى سیستەمێ
کوتاى دا یێ پەیدایە دناڤ دەنگدان و هەلبژارتنان دا ئەڤە مەترسیەکە هێشتا ل بەشداریا
ئافرەتێ دجهێن بریاردانێ دان.
داب و نەریت
و هەلبژارتن: دشێم بێژم کو داب و نەریت ل هندەک باژێر و گوند وناحیا رولێ خودبینن
ب رێژەیا(40% ) ئانکو ئەڤە ل ناڤ باژێران ژى تا (15%) ب ریًَژەى داب و نەریت کارتێکرنێ
ل هەلبژارتنان دکەن وەکو دەنگێ خو بدەن بەلێ کو ئافرەت بەربژێر بکەن ئەڤە هێشتا ل
ئاستێ پێتڤى نینە ئەس دشێم بێژم ب رێژەیا( 60%) داب و نەریت رێگرن کو عەشیرەت ئافرەتێ
بەربژێر بکەت دناڤ هەلبژارتناندا رێکێ پێ بدەت خو کاندید بکەت ئەگەر ئافرەت یا
خودان شیان ژى بیت جاران بحالەتەکێ کێم دهێتە هژمارتن بەلکو لڤینەکا بجیک یا زەلامى
دبیتە هاندەر بەشدار بیت و دەنگ بدەت و خو کاندید ژى بکەت. زێدەبارى ئەڤ بەژداریا
ئاڤرەتێ یانها دناڤ هەلبژارتنان ژى دا بریارێن پارتایەتینە دشێن وێ رێک وشانسى بدەنە
وێ کو خو بەربژێر بکەت و دەنگێ خوژى بدەت .
"چیا حەمید شریف" پەرلەمانتار لدور رێژەیا
پشکداریا ئافرەتێ د هەلبژارتنا دا دبێژیت ب دیتنا من رێژەیا بەشداریا ئافرەتێ بو دەنگدانێ
گەلەک دیار نینە جونکى سال بوسالێ بەرەف کێم بونێ ڤە دچیت هەر خێزانەک هەیە پتر زەلام
بشدارى دکەت دهەلبژارتنا دا ئەگەر تەماشە بکەن د جاڤ سالێت دەرباز بوى دا رێژەیا بەژداریا
ئافرەتێ د هەلبژارتنێن دەرباز بوى دا گەلەک باشتر بو سال بوسالێ بەرەڤ کێم بونێ دچیت
دڤێت ئافرەت پتر رولێ خو ببینن بوپشتەڤانیکرن و هشیارکرنا ئافرەتێ کو دەنگێ وێ هێزا
وێ گرنگە بو وێ بخو بوجڤاکى چونکە جڤاک ب
ئافرەتێ دهێتە ئاڤاکرن وەکى پێتڤى رێکخراوێت ئافرەتان رولێ خونەدیتیە دڤێت پتر بهێنە
گورەپانێ دا داهێزو سەنگا ئافرەتێ دیارکەن .
هەردامەزراندنا حوکمەتا هەرێما کوردستانێ تا نوکە ئافرەتێ مافێ دەنگدانێ هەبویە
کو ئازادانە دەنگێ خو بدەت ب ئازادانە کاندیێت خودیار کەت بێ جوداهى دگەل زەلامى.
ئاماده‌کردنی:
هێلین میدیا