توندوتیژی و بەردەوامییەکانی
توندوتیژی
دژی ئافرەتان پەیوەست نیە بە کات و شوێنەوە ، لە ھەموو کۆمەڵگەکاندا ئەم دیاردەیە
هەیە جا چی کۆمەڵگەی پێشکەوتووبن چی کۆمەڵگەی دواکەوتوو، بێگومان لە جۆر و ئاست و
ئامرازەکانی توندوتیژیدا لە کۆمەڵگەیەکەوە بۆ کۆمەلگەیەکی دیکە جیاوازی هەیە ، بۆ
نمونە لە ولاتێکی وەک ئێران یان ئەفغانستان توندوتیژی لەسەر جۆری جل و بەرگ و سەر
روتکردن توندە و رەنگە کوشتن یان زیندانی کردنی لەدوابێت بەلام ئەم جۆرە لە
توندوتیژی لەولاتێکی ئەمریکای لاتین یان هیندستان یان ناوەراستی ئەفریقا نەبێت
بەلکو لەوێ جۆری تری توندوتیژی هەبێت ، وێرای ئەم جیاوازیەش زۆرێک لە
توندوتیژیەکانی دیکە رەنگە وەک یەک بن یان نزیک لەیەک وەکو توندوتیژی خێزانی و
توندوتیژی و دەستدرێژی سیکسی و تادوایی ،
ئافرەتان لە کۆمەڵگەدا لە لایەن
باوک، برا، ھاوسەر، کەسوکاری نزیک وەک خاڵ و مام و تەنانەت ئامۆزا و خاڵوزاش
بەرەوڕووی توندوتیژی دەبنەوە، بەپێی دەرەنجامی لێکۆلینەوەکان جگە لەوەی کە
کاریگەری نێگەتیڤ و خراپی دەبێت لەسەر ئافرەتان وەک تاک ، کاریگەرییەکی زۆر خراپ و
مەترسیداریشی دەبێت لەسەر خێزان و کۆمەڵگە
، دەبێتە ھۆی ئەوەی کە شیرازەی خێزان و کۆمەڵگەش لێک بترازێت.
لەگەڵ
فراوانبوونی کۆمەڵگە و زیادبوونی ئامرازەکانی تاوان و هاتنە ناوەوەی کلتووری جیا
جیا و تێکەڵ بوونی بە کلتووری کورد کێشە کۆمەڵایەتییەکان زیادیان کردوە بەجۆرێک کە
خەریکە لە کۆنترۆڵ دەردەچن، کوشتنی ئافرەتان بە بیانووی جۆراوجۆر زیادبووە ،
جیاوازی لە نێوان تاوانباراندا دەکرێت، زۆرجار بکوژانی ئافرەت براونەتە زیندان و
جارێکیتر بە لێبوردنێکی تایبەت ئازاد کراون ، حوکمی یاسا جێگەی خۆی نەگرتووە ،
لەبەرئەوەی کە سزا وەکو خۆی جێبەجێ ناکرێت و تا ببێتە عیبرەت و پەند بۆ کەسانی تر تا
تاوان بەرامبەر بە ئافرەتان دووبارە
نەکرێتەوە ..
بەکورتیەکەی رۆژ دوای رۆژ توندوتیژیەکان
بەرانبەر ئافرەتان لە زیاد بووندایە و جۆری توندوتیژیش لە زیادبووندایەو هۆکارو
پاساوی ئەم توندوتیژیانەش لە زیادبووندایە ، بەشێک لە م توندوتیژیانەش بەداخەوە
پەل دەهاون بۆ کوشتن ، هۆکاری ئەمانەش بەشێکی دەگەرێتەوە بۆ هۆشیاربوونەوەی
ئافرەتان بەمافەکانیان و چیتر قبوڵ نەکردنی بن دەستی و سوکایەتی پێکردن و ماف
پێشێلکردن و وەک مرۆڤ سەیر نەکردنیان لەلایەن پیاوانەوە ،بەشەکەی تریشی دەگەرێتەوە
بۆ داخراوی کۆمەڵگه و زاڵی کلتووری خێڵ و مێشک داخراوی بەشێک لە پیاوان ، بەشەکەی
دیکەشی پەیوەستە بە کێشە ئابووری و کۆمەلایەتیەکانی دیکەوە کە پیاو و ئافرەت
هەردووکیان تێیدا بەر ئەو توندوتیژی و کوشتنە دەکەون ، چارەسەر بۆ کەمکردنەوەو
بنەبڕ کردنی ئەم دیاردانەش چەسپاندنی یاسایە وەک خۆی و رێگریکردنە لە دەربازبوونی
تاوانکاران بە کەفالەت و سوڵحی عەشایەری و پاساوی جۆراو جۆر لەلایەک ، لەلایەکەی
تریش پرۆسەی هۆشیارکردنەوەی کۆمەڵگهیە بەماف و ئازادیەکانی هەردوو رەگەز و
مافەکانی مندال و ئەندامانی خێزان لە دایەنگهوە بۆ زانکۆ و ریفۆرمکردنێکی بنەرەتیە.